Covid 19 felaketinin devam ettiği bugünlerde: bahar çiçeklerinin açtığı, ağaç dalları üzerinde yeşil, yemyeşil minik körpe yaprakların fışkırdığı; mis gibi havaya karışan bahar kokularının yayıldığı Kapadokya vadilerinin dillere destan görüntüsü kendine özel bir doğa güzelliği sergilemektedir...
Kapadokya'nın simgelerinden biri olan güvercinler yüzyıllardan beri bu bölgenin gizli saklı vadilerini, peri bacalarının şapkalarını, kimi zaman bir köy meydanının orta yerindeki çeşmesini mesken tutmuş: insanlara neşe kaynağı olmuş, sanatçıların yaratıcılıklarına ilham vermiş ve toprağın bereketlenmesinde büyük etkenlerden birini oluşturmuştur..
Öyle ki, yüzyıllar ötesinden günümüze, Kapadokya da yer alan onlarca vadinin doğal tüf kayalık duvarları üzerinde, insan eliyle güvercinler için oyularak yapılmış kovuklar bölgeye gelen ziyaretçilerin ilgisini çeker.
Alttan üstte doğru sıralanmış, yan yana duran küçük deliklerdir bunlar. Bu deliklerin arka kısmında ise yüzlerce güvercinin barınabileceği şekilde kazılıp hazırlanmış, içine ancak iki üç insanın sığabileceği büyüklükte minik bir oda yer alır.
Bu söz konusu odalara, kapıları daha aşağılarda yer alan, yine insan eliyle kazılmış tüneller aracılığıyla ulaşılabilmektedir.
Bu minik odacıkların duvarlarındaki yuva şeklinde yapılmış oyuklar, güvercinleri güvenli bir şekilde; bölgede oldukça soğuk geçen kara kıştan; sansar gibi yırtıcılardan korumuş ve buralarda yavrulamalarını, yaşamalarını sağlamış..
Tüf kayalara oyulmuş güvercinliklerin dış yüzeyleri üzerinde ise birbirinden farklı bitki, hayvan ve geometrik motiflerin yer aldığı resimler, desenler gözümüze çarpar.
Genelde, yöresel sanatçılar tarafından değişik bitki, meyve kabukları veya topraktan elde edilen doğal boyalarla resmedilmiş olan bu desenler, güvercinlere bir zarar gelmemesi düşüncesiyle yapılmışlar. Yani, bir tür nazar işlevi görmüşler.
Geç Bizans döneminden Selçuklu’ ya, Osmanlı’dan Cumhuriyet dönemine birbirinden farklı örnekleri olan bu motifler, aynı zamanda güvercinliğin hangi aileye ait olduğunu da gösteren bir sembol gibi algılanmış.
Ayrıca güvercinliklerin giriş deliklerinin yüzeylerine beyaz kireç ve yumurta akı karışımı sürülerek, sansar gibi küçük avcıların içeriye girmeleri engellenmiş. Zira, bu karışım kaygan bir zemin oluşturduğundan yırtıcıların kaya yüzeyine tırmanmaları mümkün olamıyor..
Yüzyıllardır bölgede süregelen bir tür "insan-hayvan" ilişkisinin sonucu olarak, gelmiş geçmiş değişik toplumların Kapadokya’daki güvercinlere ve güvercinliklere sahip çıktığı, onları korudukları görülmektedir.
Bunun en büyük nedeni de, kayalara oyulmuş güvercinliklerde biriken guano adını verdiğimiz gübreler büyük bir değer oluşturmuş ve her yıl çuvallara doldurulup götürülerek tarımda kullanılmış; Kapadokya’nın kıraç topraklarındaki bağlar, bahçeler, bostanlar güvercin gübresi karışımıyla zenginleştirilip, bereketlendirilmiş..
Günümüzde artık azalmış ta olsa, Kapadokya’da bugün hala güvercin yetiştiriciliği ve güvercin gübresi kullanımı devam ediyor..
Bütün bunların dışında çok nadir olarak güvercinin etinden, yumurtasından ve kabuğundan yararlanıldığı da görülüyor.
Güvercinlik Vadisi
Kapadokya'nın en güzel vadilerinden biri olan Güvercinlik Vadisi adını tüf kayalar üzerine oyulmuş güvercin yuvalarından almaktadır.
Güvercinlerin mesken tuttuğu bu vadide yürümek başlı başına bir keyif…Büyük
bir kaya kütlesinden oluşan kalesiyle ün salmış Uçhisar kasabasının bir ucundan başlayan bu güzel vadi, Göreme taraflarında sonlanıyor. Aşağı yukarı bir saate yakın bir zaman alan, çok fazla efor gerektirmeyen, açık bir keçi yolu takip edilerek yapılan tehlikesiz ve kolay bir yürüyüş bu.
Yürüyüşe başlamadan önce yanınıza bir litrelik bir su şişesi; ya da termos, matara almanız yerinde olacak: spor ayakkabı giymeniz daha az bir eforla; konforlu, kontrollü bir şekilde bu yürüyüşü tamamlamanızı sağlayacaktır.
Vadinin belirli noktalarında; erik, elma, dut, kayısı ağaçları ve üzüm asmaları arasından geçerek, kimi yerlerde kayalara oyulmuş güvercinlikleri ve güvercin sürülerini görme şansınız olabilecektir.
Vadi içinde yer alan ekili toprakların bir zamanlar güvercin gübreleriyle bereketlendirildiğini ve bu hayvanların ne kadar yararlı olduklarını unutmayalım..
Kapadokya'nın turistik açıdan en önemli yerlerinden biri olan Göreme’ye vardığınızda üzerinizdeki tatlı yorgunluğu güzel bir Türk kahvesi ya da demli bir çayla atabilir, yapmış olduğunuz bu yürüyüşün keyfini de böylece güzel bir şekilde çıkartmış olabilirsiniz.🕊
Selim Tuna
Birbirinden Şirin Güvercinler :
Comentários